معرفی کامل کاروانسراهای مشهد

این کاروانسرا با قدمت قاجار توسط والی خراسان حسین خان نظام الدوله(1289-1292 ه.ق) ساخته شده است و دارای پلانی مستطیل شکل و دو ایوانی مشتمل بر چهار برج مدور در گوشه ها و دو نیم برج استوانه ای در میامه دو ضلع جانبی،فضای هشتی ورودی،22 غرفه با هجره های انتهایی،غرفه ها پیرامون حیاط مرکزی،دو فضای هشت ضلعی با کاربری خاص میباشد در ضلع جنوبی فضای اصطبل نیز دیده می شود کاروانسرای دیگری به همراه چاپارخانه و حمام در روبروی این کاروانسرا وجود دارد به نام کاروانسرای اسحاق خانی که قدمت این کاروانسرا نیز مربوط به دوره قاجار می باشد برای دیدن این کاروانسرا ابتدا به ملک اباد که 35 کیلومتری مشهد است بروید و سپس با طی هشت کیلومتر جاده اسفالت و با عبور از روستهای نظر اباد و گنبد دراز به روستای شریف اباد می رسید دو کاروانسرای فوق در ابتدای روستا قرار دارند این دو کاروانسرا در مسیر تاریخی توس به نیشابور قرار داشتند

رباط خاکستری

رباطی سر پوشیده متعلق به قرن ششم هجری میباشد که در هفده کیلومتری مشهد در جاده قدیم مشهد نیشابور واقع شده است و در گذشته محل بیتوته مسافران و کاروانیان در مسیر شاهراه هرات،توس،نیشابور بوده است قدمت این بنا همان طور که گفته شد مربوط به قرن ششم هجری میباشد و احتمالا در دوره های بعد مرمت شده است رباط مزبور شامل سه فضای سرپوشیده است این رباط از مصالح سنگ و اجر با ملات ساروج ساخته شده است (تا ارتفاع 2.20 از سنگ لاشه و مابقی اجر ساخته شده است) دو تا درب ورودی دارد که یکی به فضای اصلی که در سمت راست بنا میباشد باز میشود و در کنار این درب در دو طرف دو تا فضای کوچک انباری مانند نیز قرار دارد این فضا دارای ده گنبد در سقف است که هر گنبد روی چهار ستون استوار است در پیرامون تالار عقب رفتگی و غرفه هایی با طاق جناغی برای اتراق مسافران تعبیه شده است درب دیگر این کاروانسرا به فضای کوچکتری که دارای سه گنبد میباشد باز میشود درون این فضا یک سکوی شاه نشین،یک فضای پخت و پز و یک فضای عقب رفتگی کوچک برای استراحت مسافران قرار دارد این فضا و فضای دیگر رباط از طریق یک درب کوچک که در داخل رباط قرار دارد ارتباط دارند در ضلع جنوبی بنا یک فضای حیاط مانند نیز وجود دارد

کاروانسرای طرق

این کاروانسرا دارای قدمتی صفوی،قاجار میباشد مکان این کاروانسرا سه کیلومتر بعد از پلیس راه بین رباط طرق 1و 3 است ابعاد این کاروانسرا 2500 متر است بنا بر متون تاریخی ناحیه طرق منزلگاهی مهم در راه مواصلاتی نیشابور،توس به شمار می امد این کاروانسرا که در مسیر شاهراه تاریخی ابریشم واقع بوده اخرین منزل قبل از ورود به مشهد بوده است طرق در سال 1298 ه.ق دارای دو کاروانسرا متعلق به دوره صفوی بوده است یکی مربوط به دوره شاه عباس صفوی که به دلیل تخریب این کاروانسرا به دستور ناصرالدین شاه برچیده شد و از مصالح ان کاروانسرایی تابستانی بنیان گردید و دیگری کاروانسرای شاه سلیمان صفوی است که سالم میباشد بخش قاجاری بنا دارای یک ردیف غرفه تابستانی در اضلاع شمالی جنوبی و همچنین شرقی میباشد در بیرون کاروانسرای شاه سلیمان در ضلع غربی اب انبار و حمامی متعلق به دوره صفوی قرار دارد

رباط زمستانی ویرانی

دارای قدمتی از دوره های ایلخانی،تیموری،صفوی است و در حال حاضر موزه مردم شناسی میباشد این رباط که رباطی سرپوشیده و فاقد حیاط مرکزی است در جاده شاندیز و در مجاورت روستای ویرانی و ویرانی 19 واقع گردیده است و یکی از تاسیسات رفاهی است که برای کاروانیان و مسافران در میان راه کوهستانی نیشابور به توس بنیان گردیده است ساختار معماری این بنای اجری ،سنگی در قسمت ورودی شامل دو غرفه تابستانی بوده است و در فضای داخلی ان 9 غرفه با پوشش گنبدی به صورت متقارن ایجاد شده است این غرفه ها علاوه بر طاقچه و نورگیر دارای مال بند هایی برای بستن چهار پایان سفر میباشد از جمله تاسیسات رفاهی برای مسافران در این رباط می توان به اب انبار ان اشاره نمود البته این رباط خود در کنار ابراهه ای ساخته شده است و برای ورود به ان باید از پل اجری که بر روی این ابراهه قرار دارد عبور کرد امروزه این مکان به موزه مردم شناسی تبدیل شده است و هر غرفه در داخل این رباط به معرفی مشاغل سنتی گذشته اختصاص دارد از جمله این مشاغل میتوان به عطاری،سنگ تراشی،اهنگری،مسگری،دلو دوزی،لحاف دوزی،قالی بافی و حصیر بافی اشاره کرد

کاروانسرای بابا قدرت

این کاروانسرا که در حال حاضر مجتمع گردشگری میباشد و در ان سفره خانه،چایخانه و بازارچه محصولات سنتی قرار دارد در زمینی به وسعت 1500 متر مربع نبش خیابان صدر شانزده واقع شده است و یکی از چهارصد کاروانسرایی است که در دوره قاجار ساخته شده است کاروانسرای فوق در دوره سلطنت فتحعلی شاه توسط اسحاق خان قرایی نزدیک دروازه عیدگاه برای استراحت و اطراق موقتی مسافران ساخته شده است و مسافران قبل از ورود به شهر و یا بعد از خروج از شهر در ان به صورت موقت اطراق می کردند این کاروانسرا قبل از انقلاب به رباط نوش شهرت داشت این بنا دارای یک حیاط مرکزی با تعدادی اطاق و ایوانچه پیرامون ان است علاوه بر ایوان ورودی در امتداد ان ایوان دیگری به صورت دو اشکوبه (طبقه)ایجاد شده است که به بالا خانه ان منتهی می گردد

کاروانسرای علاقبند

این کاروانسرا با قدمت تیموری،صفویه،قاجار در گذشته یکی از منازل مهم کاروانی به شمار می امده است وسعت این کاروانسرا 2500 متر مربع است و در مجاورت قدیمی ترین راه کاروانرو نیشابور به توس بر روی بقایای کاروانسرایی کهن با مصالح اجر،سنگ و گچ بنیان گردیده است بنا به گفته محلی ها این کاروانسرا متعلق به سه برادر تاجر بوده است که فامیل انها علاقبند بوده است (علاقبند به معنی ابریشم باف است) پلان این بنا ال شکل میباشد و مشتمل بر دو کاروانسرای سر پوشیده،ایوان های اضلاع غربی،شمالی غرفه ها و ایوانچه هایی پیرامون حیاط مرکزی و حوض انبار میباشد بنا بر قراین موجود این کاروانسرا بنای سرپوشیده ای بوده است و در دوره های بعدی کاروانسرای دیگری به همان سبک به ان الحاق شده است سپس در محدوده فضای مجاور این دو کاروانسرا دو ایوان متقارن با ایوان های ورودی بناهای سرپوشیده ایجادو اطاق ها،غرفه ها و نمازخانه ای در طرفین ایوان شکل گرفته است و به این ترتیب مجموعه واحدی شکل گرفته است ساختمان این بنا را بدین صورت میتوان تشریح کرد در قسمت شمال غربی کاروانسرا درب ورودی قرار دارد در ابتدای ورودی یک فضای سرپوشیده دو طبقه قرار دارد در همکف دو تا سکو در طرفین قرار دارد که از زمین یک متر فاصله دارند در سمت چپ و بر روی یکی از سکوها ورودی طبقه بالا با 13 پله وجود دارد بعد از فضای ورودی به صحن حیاط می رسیم صحن حیاط به ابعاد تقریبا 500 متر مربع میباشد در سمت راست این حیاط چهار اتاق قرار دارد با ابعاد 12 متر مربع و داخل هر اتاق یک اجاق پخت و پز و چهار طاقچه وجود دارد سقف این اتاق ها گنبدی میباشند درب ورودی این اتاق ها 1.80 سانتی متر میباشد ایوانچه هایی در جلوی درب ورودی این اتاق ها نیز وجود دارد سمت چپ حیاط وارد قسمت دیگر کاروانسرا که دارای 9 غرفه میباشد میشویم روبروی درب ورودی و انتهای صحن حیاط نیز فضای سرپوشیده دیگری به متراژ تقریبی 400 متر وجود دارد این قسمت نیز دارای 9 غرفه میباشد و هر غرفه به ابعاد تقریبی 3 متر مربع است و یک متر از زمین فاصله دارند این غرفه ها هر کدام دارای یک اجاق پخت و پز و سه طاقچه میباشد برای دیدن این کاروانسرا ابتدا به ملک اباد در 35 کیلومتری مشهد در جاده مشهد نیشابور میرویم و سپس با طی بیست کیلومتر جاده اسفالت و با عبور از روستاهای نظراباد،گنبد دراز،شریف اباد،ده سرخ و قبل از روستای بزوشک به کاروانسرای علاقبند می رسید این کاروانسرا حاشیه جاده اسفالت میباشد

رباط سلطان اباد

برای دیدن این رباط زمستانی که بین سلطان اباد نمک و دیزباد پائین نزدیک یک معدن سنگ قرار دارد باید از بینالود ابتدا به سلطان اباد رفت و از انجا ابتدا راه فرعی معدن را سوال کرده این رباط زمستانی نزدیک معدن قرار دارد …برای اشنایی بیشتر با این کاروانسرا کلیک بفرمائید

رباط ماهی

این کاروانسرا از قدیمی ترین کاروانسراهای برجا مانده است که قدمت ان به دوره غزنویان می رسد برای دیدن این رباط ابتدا وارد جاده مشهد سرخس میشوید بعد از روستای چاهک و شورک ملکی به تابلوی 105 کیلومتر تا سرخس که رسیدید دور میزنید به سمت مشهد در حاشیه کشف رود و سمت راست جاده با فاصله از جاده این کاروانسرا را می بینید

رباط پای گدار

این رباط زمستانی که در واقع یک استراحتگاه کوهستانی است در نزدیکی روستای کنگ میباشد و با مصالح سنگ و ملات ساروج ساخته شده است این بنا که ظاهرا بنایی عام المنفعه بوده است فضایی کوچک دارای چهار غرفه برای استراحت مسافران میباشد برای دیدن این رباط ابتدا به روستای کنگ میروید سپس راه سمت قله فلسکه را ادامه دهید تا تقریبا به انتهای این راه برسید این بنا در داخل یک باغ در سمت راست جاده قرار دارد